جلوگیری از بارداری اورژانسی

گاهی در رابطه اشتباهی رخ می دهد که به منظور جلوگیری از بارداری ناخواسته باید راهی وجود داشته باشد. به این راه جلوگیری اورژانسی می گویند.

این روش برای جلوگیری از بارداری پس از برقراری رابطه جنسی بدون داشتن روش پیشگیری و یا نقص غیرقابل پیش بینی در روش مورد استفاده (مانند پاره شدن کاندوم حین مقاربت) مناسب است. اکثرا برای این منظور از قرص های جلوگیری از بارداری به نحو خاصی استفاده می شود. بنابراین بعضی این روش را "قرص روز بعد" نیز می نامند.

این قرص ‌ها که هورمونی هستند در هر زمان در طی 72 ساعت پس از برقراری رابطه جنسی قابل استفاده هستند. بهتر است قبل از استفاده از این روش با پزشک یا ماما مشورت کنید.

علاوه بر قرص، دستگاه درون رحمی (IUD) نیز گاهاً به عنوان وسیله پیشگیری از بارداری اورژانس مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این وجود این روش کمتر برای زنان جوان توصیه می‌شود.

توجه: پیشگیری اورژانسی همان گونه که از نامش مشخص است تنها در موارد اضطراری(مثلا پاره شدن اتفاقی کاندوم) کاربرد دارد و نباید به عنوان روش پیشگیری در مقاربت های عادی مورد استفاده قرار گیرد. این روش هیچ پیشگیری در مقابل بیماری های مقاربتی نمی دهد و مصرف میزان بالای هورمون که در این روش مورد نیاز است عوارض بسیار ناخوشایندی را بهمراه دارد که تنها در شرایط اورژانس که چاره دیگری وجود ندارد ممکن است قابل پذیرش باشد.  درصورتی که بدون مراجعه به پزشک یا ماما اقدام به استفاده از این روش نموده اید، در اسرع وقت جهت مشاوره های بعدی و انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری برای خود و همسرتان به پزشک یا ماما مراجعه کنید.

این روش چگونه عمل می‌کند؟

هورمون های استروژن با دوز بالا (مقدار زیاد) (HD) می‌توانند از حاملگی بعد از برقراری رابطه جنسی پیشگیری کنند.

تعداد قرص مورد نیاز بستگی به نوع قرص دارد. اولین دوز باید در طی 72 ساعت پس از رابطة جنسی مصرف شود. دوز بعدی 12 ساعت بعد مصرف می‌شود. هر چه سریعتر از این قرص ‌ها استفاده شود، احتمال حاملگی کمتر است. در صورتیکه اولین دوز در طی 72 ساعت اول استفاده شود، خطر حاملگی 89-75% کاهش می‌یابد. امّا در صورتیکه لقاح اتفاق افتاده باشد دیگرمؤثر نیست.

* بعد از مقاربتی که احتمال بارداری وجود دارد، در اولین فرصت 2 قرص خوراکی HD را باهم همراه با شیر یا آب زیاد مصرف نمایید. 12 ساعت پس از خوردن قرصهای نوبت اول، 2 قرص HD دیگر با هم مصرف کنید.

* اگر فرد در طی 2 ساعت پس از مصرف قرصها در نوبت اول یا دوم، دچار استفراغ شد، در اولین فرصت باید 2 قرص HD دیگر مصرف کند. اگر این اتفاق بعد از خوردن قرصها در نوبت اول رخ دهد، قرصهای نوبت دوم کماکان باید 12 ساعت بعد از نوبت اول مصرف شوند. تزریق یک آمپول ب 6 بصورت عضلانی می تواند در کاهش تهوع مؤثر باشد. استفراغ اگر بعد از 2 ساعت از مصرف قرص رخ دهد، اهمیتی ندارد زیرا دارو جذب شده است.

* در صورتی که از قرص های جلوگیری از بارداری نوع LD (نوع با دوز پایین دارو) استفاده می‌کنید بایستی 4 قرص ابتدا و 12 ساعت بعد 4 قرص دیگر باهم خورده شود.

روش دیگر استفاده از قرص لوونورژسترول است

در این روش تا 72 ساعت بعد از نزدیکی فرصت دارید یک عدد قرص 1/5 میلی کرمی یا دو عدد قرص 0/75 میلی گرم را با هم بخورید.

کارآیی این روش چقدر است؟

از هر 100 زن استفاده کننده از این روش 2-1 نفر حامله می‌شوند. کارآیی این روش به دلیل نحوة استفاده از آن متفاوت از سایر روشها محاسبه می‌شود و نباید با سایر روشها مقایسه گردد. این روش تنها روشی است که بعد از انجام رابطة جنسی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد. هر چه که این قرص ها سریعتر مصرف شوند، احتمال حاملگی کمتر است. بنابراین، حتی باید بلافاصله بعد از رابطة جنسی آن را مصرف نمود و هیچگاه نباید تا صبح روز بعد، چنانکه اسم مستعار "قرص روز بعد" ممکن است به غلط پیشنهاد کند، به تأخیر انداخته شود.

این روش نمی‌تواند جلو باردار شدن زنی را که پس از مصرف این قرص ها رابطه جنسی بدون داشتن روش مطمئن جلوگیری از بارداری دارد را بگیرد. بنابراین این روش تنها برای زمانی مناسب است که رابطه جنسی بدون داشتن روش پیشگیری مناسب انجام شده است و حال به دنبال روشی برای پیشگیری به صورت اورژانسی هستید. اگر هنوز رابطه جنسی نداشتید و به دنبال راهی برای پیشگیری از حاملگی ناخواسته و پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی هستید، روش مناسب خود را انتخاب و به درستی و در زمان مناسب از آن استفاده کنید.

از آنجا که جلوگیری از بارداری اورژانس نمی‌تواند همواره‌ از حاملگی پیشگیری کند، بنابراین زنی که در طی 3 هفته پس از مصرف این قرص‌ها قاعده نمی‌شود باید به پزشک مراجعه نماید تا از نظر احتمال بارداری بررسی شود.

پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی

این روش نمی‌تواند از انتقال بیماری های مقاربتی پیشگیری نماید. برای این منظور تنها استفاده از کاندوم می‌تواند مؤثر باشد. در صورتی که فردی خود را در خطر ابتلا به این بیماریها می‌داند، می‌بایستی بلافاصله به پزشک مراجعه نماید.

عوارض جانبی احتمالی

دوز بالای مورد استفاده هورمون در این قرص‌ها، بسیاری از زنان را دچار عوارضی مانند تهوع، استفراغ، دردناک شدن پستان و سردرد می‌کند. این عوارض اکثراً محدود هستند و در طی 2-1 روز خوب می‌شوند.

بعد از مصرف این قرصها، قاعدگی تا مدتی نامنظم می‌گردد.

جلوگیری از بارداری اورژانس برای چه کسانی مناسب است؟

این روش هیچگاه به عنوان روش دائمی پیشگیری از بارداری توصیه نمی‌شود بلکه تنها در شرایط اورژانس کاربرد دارد مانند زمانیکه در حین رابطة جنسی کاندوم پاره شود و یا از آلت بیرون کشیده شود، زمانیکه دیافراگم از محل مناسب خود خارج شود، زمانیکه زنی فراموش کند که قرصهای ضد بارداری را برای 2 روز متوالی مصرف نماید. همچنین در مواردی که فردی به زور به رابطة جنسی بدون روش پیشگیری مناسب مجبور شود نیز کاربرد دارد. درصورتیکه زنی می‌داند که باردار شده است نباید از قرص استفاده نماید. در برخی از بیماریها نیز نباید از این روش استفاده کرد که مشورت با پزشک قبل از مصرف کمک کننده است.

چگونه می ‌توان این قرص ‌ها را تهیه کرد؟

در اکثر موارد پزشکان این قرص‌ ها را تجویز می ‌کنند. بسیاری از درمانگاه ها و مرکز بهداشتی نیز این قرص ‌ها را در اختیار قرار می ‌دهند. شما می‌بایستی "در اسرع وقت" پس از انجام رابطه ی جنسی بدون داشتن روش جلوگیری از بارداری مطمئن به پزشک یا این مراکز مراجعه نمایید چرا که هر چه سریع تر از این روش استفاده کنید احتمال بارداری کمتر است.

صبح روز بعدتر: اگر قرص ها را درست استفاده کرده باشید، به احتمال زیاد بعد از یک روز دچار عوارض جانبی شده اید: تهوع ، استفراغ، سردرد، سرگیجه، دل درد، لکه بینی، انقباض عضلات، حساسیت و درد پستان ها و…

خیلی هم نگران نشوید. رایج ترین عارضه تهوع است که معمولاً پس از ۲۴ رفع می شود. اگر تهوع و استفراغ خیلی اذیتتان کرد، تزریق یک آمپول ب ۶ عضلانی کمک می کند.

صبح چند روز بعد: هیچ علامت فوری که نشان بدهد قرصها اثر کرده اند یا نکرده اند، وجود ندارد. فقط قاعدگی باید سر موقع اتفاق بیفتد. اگر شروع قاعدگی، بیش از یک هفته به تاخیر بیفتد، باید به پزشک مراجعه کرد.

نکته مهم۱: اگر بعد از مصرف قرصها، دوباره مقاربتی انجام شود که احتمال بارداری در آن وجود داشته باشد، قرصها از بارداری مجدد جلوگیری نمی کنند.

نکته مهم۲: توجه کنید که اگر قرص ها درست هم خورده شوند، در ۱۱ درصد موارد، احتمال حاملگی وجود دارد.