آیا می دانید عوامل مضری که سبب تخریب سلول های حیاتی بدن می شوند چه نام دارند ؟! و عواملی که به مبارزه با این ملکولهای آسیب رسان می پردازند چه هستند ؟
رادیکال های آزاد، اتمها و یا مولکول هایی هستند که دارای یک الکترون جفت نشده اند ( به عبارتی مولکول هایی اشباع  نشده اند). این مولکول ها مواد مضری اند که در هر جایافت می شوند وعامل تخریب پوست، ایجادکننده علائم پیری و سالخوردگی و احتمالا" حتی سرطان می باشند.

تولید رادیکال های آزاد مسئله ای طبیعی است که در جریان تنفس و اکسید شدن مواد در بدن که یکی از راه های تولید انرژی از غذاهاست به وجود می آیند و  می توانند باعث بروز اثرات ناخواسته ی فراوانی بر ساختار و عملکرد بافت های بدن شوند. این ترکیبات بسیار فعال که بسیار ناپایدارند حاوی مقادیر بالایی از انرژی هستند. در حالت عادی، سیستم دفاعی بدن این عوامل مضر را خنثی و بی ضرر می کند اما عوامل مخرب محیطی مثل اشعه ماوراء بنفش، الکل، آلودگی های محیطی و ... باعث می شوند بدن نتواند با این رادیکال های آزاد مبارزه کند. در نتیجه ساختمان و کارکرد سلول های بدن توسط رادیکال های آزاد تخریب شده  و منجر به بروز پیری زودرس و بیماری هایی مثل سرطان و بیماریهای قلبی عروقی می شود.  همچنین با بعضی قسمت های سلول مثل DNA و غشای سلولی واکنش نشان داده و باعث تخریب عمل سلول یا حتی مرگ آنها می گردد .
در رابطه با پوست باید دانست که این ذرات با هجوم به لایه درمیس پوست می توانند اجزای آن را تخریب نمایند . به عبارتی ساده تر می توان رادیکال های آزاد را به موریانه هایی تشبیه کرد که به آهستگی و پیوستگی در حال تخریب ستونها و سقف خانه چوبی می باشند . ابتدا در ظاهر هیچگونه مشکلی مشاهده نمی گردد ، ولی بر اثر مرور زمان سقف خانه فرو خواهد ریخت .
هنگامیکه یک ملکول بر اثر تابش نور خورشید پر انرژی می گردد ، از حالت پایداری خارج میشود و برای رسیدن به حالت پایداری به اجزاء اصلی پوست هجوم آورده و موجب تخریب کلاژن و الاستین در لایه درمیس پوست می گردد .
برای جلوگیری از عمل این اتم ها بدن باید دارای یک سد دفاعی از آنتی اکسیدان ها باشد. آنتی اکسیدان ها مولکولهایی هستند که جلوی عمل رادیکال های آزاد را گرفته و مانع از تخریب سلول های حیاتی بدن شده و رادیکال های آزاد را پایدار و خنثی می کنند.

مهمترین رادیکالهای آزاد عبارتند از:
H , CL , OH ,CN , CH ,…
چگونه می توان از ایجاد رادیکالهای آزاد جلوگیری کرد ؟
مهمترین عامل خارجی که موجب ایجاد رادیکال آزاد می گردد ، نور خورشید است . بنابر این اولین سد دفاعی در برابر پرتوهای مضر خورشید استفاده از فراورده های ضد آفتاب می باشد . با توجه به موقعیت خورشید در آسمان ، مدت قرار گرفتن در معرض اشعه خورشید و میزان حساسیت پوست فرد فرد ، از ضد آفتابها با SPF های مختلف استفاده می شود . ولی ضد آفتاب به تنهایی نمیتواند از ایجاد رادیکالهای آزاد جلوگیری کند . از همین رو اخیراً از ویتامینهای مختلف به صورت موضعی و خوراکی هم استفاده می شود تا میزان آسیب ناشی از رادیکالهای آزاد کاهش یابد .
همچنین استفاده از کرمهایی که هم ضد آفتاب و هم ترکیبی از ویتامین ها را در خود دارند می تواند در مقابله با ایجاد رادیکالهای آزاد بسیار موثر باشد . آنتی اکسیدان یا مواد ضد رادیکال آزاد موجود در این کرمها ( مثلاً کرم روز کیارا آمبرا ) دارای ملکولهای بسیار پایداری هستند که میتوانند رادیکالهای آزاد را پایدار کنند ، بدون آنکه خودشان نا پایدار شوند . مقداری از این مواد بطور طبیعی در بدن ساخته می شوند ، ولی قسمت عمده آنها توسط ویتامینها ، مواد معدنی ، میوه ها و سبزیجات تامین می گردد .
آنتی اکسیدان ها و نقش آنها در پوست
آنتی اکسیدان‌ها به عنوان خنثی کنندۀ رادیکال‌های آزاد عمل نموده و از این رو باعث پیش گیری از آسیب های ناشی از این ترکیبات در بدن می شوند. در واقع آنتی اکسیدان‌ها برای حمایت از بافت‌های بدن در برابر اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد به کار می روند و می توانند باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی و افزایش قدرت دفاعی بدن و بنابراین کاهش ریسک بروز انواع سرطان، عفونت، بیماری‌های قلبی و پیری زودرس شوند.
از مهمترین آنتی اکسیدان ها موارد ذیل را می توان نام برد:
ویتامین A
نوعی ویتامین محلول در چربی است که در تأمین سلامت پوست، مو و غشای مخاطی دارای اهمیت است. ویتامین A ترکیبى است که در ساختمان پوست، مو، چشم، دندان و لثه وجود دارد و سبب عملکرد صحیح و حفظ سلامت این اعضا مى‌شود. ویتامین A در سنین رشد در استخوان سازى شرکت مى کند؛ به همین علت کودکان در حال رشد، خانم هاى باردار یا شیرده نیاز بیشترى به  آن دارند.
ویتامین A در پوست به رشد، ترمیم و بازسازى این بافت کمک مى‌کند، اشعه های زیان بخش خورشید را به خود جذب مى‌کند و مانع آسیب‌دیدن سلول هاى پوست مى‌شود. همچنین مقاومت این سلول ها را در برابر آلاینده‌هاى محیطى مانند دود و منواکسید کربن افزایش مى‌دهد. این ویتامین همچنین در ساخت کلاژن پوست شرکت مى‌کند. کلاژن ترکیبى است که وجود کافی آن سبب استحکام پوست مى شود . ساخت کلاژن با بالا رفتن سن به طور طبیعى کاهش مى‌یاید و این مسئله سبب افتادگى و ایجاد چین و چروک در سطح پوست مى‌شود. به همین علت ویتامین A ترکیبی جادویى و ارزشمند است که در کرم‌هاى گران قیمت زیبایى پوست و ترکیبات جلوگیرى کننده از پیرى و افتادگى پوست به کار مى‌رود.
منابع گیاهی: به شکل کاروتنوئیدها مثل بتاکاروتن هستند که در بدن تبدیل به ویتامین A می شوند. این منابع شامل میوه های زرد و نارنجی و سبزیجات سبز تیره هستند. در فرم رتینول که شامل جگر، روغن ماهی، تخم مرغ و شیر هستند: منابع حیوانی.
ویتامین B

نقش بسیار مهمی در زیبایی پوست، مو و ناخن دارد. ویتامین های گروه B عوامل محافظی علیه آسیب های حاصل از عملکرد رادیکال های آزاد هستند. B2 برای حفظ سلامت پوست مفید است و ویتامین B1 که باعث جلوگیری از آسیب به بافت پوست می شود و کمبود این ویتامین از بین رفتن حالت کشسانی پوست و ایجاد چین و چروک را در پی خواهد داشت. ویتامین B2  یک ویتامین جوانی و زیبایی معروف است و به طور معمول در شیر، تخم مرغ،‌ گوشت،‌ ماهی، اسفناج و غلات یافت می شود. این ویتامین در نرم کننده ها و شامپوها نیز به کار می رود و به شفافیت و درخشندگی پوست کمک می کند. ویتامین B5  به همراه اسیدفولیک می تواند از سفید شدن و ریزش موها جلوگیری کند. جگر، گوشت گوساله و سبزی ها سرشار از این ویتامین هستند.
ویتامین C
ویتامین C را هم به تعبیری ویتامین جوانی می‌نامند، چون با تحرک کلاژن‌سازی در پوست، از پدید آمدن چین و چروک های اضافه پیشگیری می‌کند و در برابر عوامل بیماری‌زا و عفونت‌ها نقشی محافظ را دارد. در تمام میوه‌ها و به خصوص در مرکبات و یا انواع سبزی‌ می‌توان منابع سرشاری از این ویتامین را یافت.
ویتامین E
ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان است و رادیکال‌های آزاد را که موجب پیری زودرس می‌شوند خنثی می‌کند. التیام زخم‌ها و لطافت پوست نیز به این ویتامین بستگی دارد.
سلنیوم
سلنیوم در گیاهان به مادۀ ضد پیری مشهور است و نقش عمده آن اثر آنتی اکسیدانی است که تأثیر رادیکال های آزاد را خنثی می کند. کمبود آن باعث ریزش مو، سفید شدن و شکنندگی موها می شود. منابع سلنیوم عبارتند از غلات، جگر، نان کامل، تن ماهی، پیاز، گوجه فرنگی و کلم بروکلی.
روی
روی مادۀ اساسی در فعالیت 200 نوع آنزیم مختلف است. در تشکیل استخوان، ترمیم زخم، تولید پروتئین و تولید انسولین که مادۀ ضروری در متابولیسم کربوهیدراتها است، نقش اساسی دارد. کمبود روی غالباً با شوره سر و ریزش مو همراه است. روی یک مادۀ حیاتی در تنظیم فعالیت سلول ها و رشد بافت ها و ترمیم آنها است. روی همچنین در نگهداری غدد مترشحه چربی که در کنار فولیکول های مو هستند، نقش دارد. باید اشاره کرد که ناخن های قاشقی شکل از نشانه های کمبود روی و آهن هستند. غذاهای غنی از روی در جلوگیری از شکنندگی ناخن و عفونت پوست اطراف آن موثرند. باور نادرستی وجود دارد که وجود لکه های سفید بر روی ناخن را به کمبود کلسیم نسبت می دهند، اما باید گفت که مانیکور کردن زیاد و کمبود روی مسبب اصلی آن است. منابع خوب روی شامل منابع حیوانی از جمله غذاهای دریایی است. تخم مرغ و شیر به میزان کمتری دارای روی هستند. حبوبات و غلات نیز از روی برخوردارند.
سایر آنتی اکسیدان ها عبارتند از Carotenoid, Carnosine, Bilberries، کوآنزیم، Q10 و چای سبز که غالباً سلول ها را از تأثیر مخرب رادیکالهای آزاد محافظت می کنند.