زردچوبه و خواص آن

Turmeric

زردچوبه گیاهی است علفی، پایا و دارای ریزوم هایی که از آن ساقه ی هوایی به ارتفاع یک تا یک و نیم متر خارج می شود. برگ های این گیاه در قاعده ی ساقه، تقریباً غلاف دارد و در بالای ساقه، بدون غلاف هستند. ساقه ی گل دار از بین برگ ها خارج شده و به رنگ سبز مایل به زرد یا زرد است. قسمت مورد استفاده، ریزوم ها است که کشت کاران پس از کندن و بیرون آوردن آن از زمین، ریشه های فرعی را جدا کرده و پس از شست و شو، در آفتاب، خشک می کنند؛ سپس به مصرف می رسانند. زردچوبه در ایران نمی روید و جزء اقلام وارداتی است.

تاریخچه:

زردچوبه طعمی تلخ و تند دارد و از اجزای اصلی پودرهای کاری و برخی از انواع خردل است. پودر و اولئورزین زردچوبه در صنعت آشپزی به عنوان طعم دهنده ی غذا، بسیار استفاده می شود. زردچوبه در طب آسیایی، از گذشته های دور کاربرد داشته است. در طب چینی، برای درمان مشکلات متفاوتی نظیر بواسیر و نفخ، به کار می رفته، هم چنین به شکل ضماد و پماد به عنوان مسکن و برای درمان عفونت های قارچی نظیر کچلی، به طور موضعی کاربرد داشته است. از زردچوبه برای کنترل زردی و هپاتیت، و از روغن آن نیز گاهی در عطر سازی استفاده می شود.

منبع جغرافیایی:

زردچوبه در نواحی گرم آسیا و آفریقا کشت می گردد. بیشترین صادرات این محصول از کشورهای هند، اندونزی و چین صورت می گیرد.

ترکیبات مهم:

مهم ترین ترکیبات زردچوبه پیگمان های زرد رنگی، از دسته کورکومینوزیدها هستند. این مواد به میزان 3 تا 5 درصد زردچوبه را تشکیل می دهند و ترکیبات اصلی آن شامل کورکومین و دزوکسی کورکومین هستند.

ت

اثرات مهم:

مهم ترین خاصیت زردچوبه، خاصیت صفرا آوری آن است. از دیگر خواص آن اثرات ضد التهاب، ضد سموم بعضی مارها، ضد سموم کبدی، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد نفخ و مقوی معده هستند.

 

بعضی خواص مهم آن عبارتند از:

خاصیت ضد اکسیدان:

این خاصیت مربوط به هر دو دسته مواد محلول در آب و چربی آن است. این خاصیت زردچوبه قوی تر از ویتامین E است.

خاصیت ضد سرطان:

این خاصیت را مربوط به اثرات ضد اکسیدان مستقیم یا از طریق خنثی کردن رادیکال های آزاد و یا خنثی کردن بعضی از مواد موثر کارسینوژن می دانند که در آزمایشات داخل و خارج از بدن به اثبات رسیده است.

خاصیت ضد ورم:

خاصیت ضد ورم زردچوبه مشابه اثر کورتیزون یا فنیل بوتازون است.

زردچوبه و بیماری قلبی – عروقی:

زردچوبه دارای خاصیت کاهش کلسترول و جلوگیری از چسبندگی پلاکت ها است.

زردچوبه و کبد: 

از نظر محافظتی اثراتی شبیه به گلی سریزین یا سیلی مارین را ایجاد می کند.

روده ای – معده ای:

زردچوبه دارای اثر ضد نفخ و ازدیاد آنزیم های روده و معده است. مقدار زیاد آن ممکن است باعث زخم شود؛ ولی مقدار کم آن باعث افزایش ترشحات معده شده و از زخم حاصل از استرس، الکل و ایندومتاسین جلوگیری می کند.

ویژگی ضد میکروبی زردچوبه:

اسانس زردچوبه دارای خاصیت ضد میکروبی به روی بسیاری از میکروارگانیسم ها از جمله استافیلوکوک، استرپتوکوک، کلستریدیوم، سارسینا، کورینه باکتریوم و خاصیت ضد قارچی است.

مقدار مصرف

مقدار مصرف دارویی روزانه زردچوبه حدود 5/1 تا 3 گرم است که می توان در دوزهای نیم تا یک گرمی در سه نوبت مصرف کرد. هم چنین بهتر است از فرآورده های استاندارد شده به عنوان دارو مصرف شوند.

فرآورده های دارویی:

حدود 70 فرآورده دارویی از زردچوبه در نقاط مختلف جهان تهیه و مصرف می شوند. بیشتر این محصولات مربوط  به بر طرف کردن مشکلات صفرا و به عنوان صفرا آور هستند. از زردچوبه به صورت پودر در تغذیه  مصرف می شود. هم چنین به صورت مخلوط به شکل ادویه در جهان مصرف زیادی دارد و یکی از پُر مصرف ترین اشکال آن به صورت پودر کاری است. هم چنین تنتور زردچوبه  نیز تهیه شده که مقدار مصرف آن نیم تا یک میلی لیتر سه بار در روز می باشد.

عوارضی جانبی:

مطالعات روی کشت سلول نشان می دهد که کورکومینوزیدها می توانند اثرات سیتوتوکسیک (کشنده ی سلول) داشته باشند؛ ولی این موضوع در اثر مصرف زردچوبه در انسان گزارش نشده است.

همین مواد ممکن است باعث تغییرات شکل زخم معده شوند.

مهم ترین اثرات گزارش شده زردچوبه:

ضد آمیب، ضد درد، ضد اسید معده، ضد آرتریت، ضد باکتری، پادزهر آرسنیک، ضد ادم، ضد حساسیت، ضد سرطان، ضد ویروس ایدز، ضد موتاژن، ضد اکسیدان، ضد پسوریازیس، ضد تب، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، ضد زخم معده، ضد نفخ، قابض، ادرارآور، خلط آور، محافظ معده، بندآورنده ی خون، محافظ کبد، کاهش دهنده ی چربی خون، مقوی معده، مقوی رحم، قارچ کش، کرم کش، محرک سیستم ایمنی و محرک ترشح موکوس.

نکات قابل توجه:

1- برای مصرف دارویی زردچوبه، می توان آن را در کپسول های پانصد میلی گرمی ژلاتینی که در داروخانه ها به فروش می رسند، پُر نموده و استفاده کرد.

2- در صورتی که بخواهیم از اثر دارویی زردچوبه استفاده کنیم مسلماً میزان مصرف آن باید بیش از اندازه غذایی و در حد توصیه شده باشد.

3- برای نگه داری زردچوبه نباید از ظروف پلاستیکی استفاده کرد. بهترین ظروف آلومینیومی و شیشه های رنگی (قهوه ای) می باشند. هم چنین درب ظرف باید کاملا بسته باشد.

4- ریشه و ریزوم زردچوبه که پودر نشده است در برابر حرارت مقاوم تر از پودر آن است، ولی چون اکثراً پودر زردچوبه در بازار مصرف به فروش می رسد، برای نگه داری طولانی مدت آن بهتر است در جای خنک نگه داری شود.

5- چون بخشی از اثرات زردچوبه مربوط به رایحه (اسانس) آن می باشد که در اثر حرارت و یا مرور زمان کاسته می شود، لذا زردچوبه کهنه دارای خواصی کمتر از زردچوبه تازه است.

6- میزان مصرف زردچوبه به عنوان دارویی تا روزی 3 گرم برای اشخاص بالغ بلامانع می باشد. گزارشاتی مبنی بر مصرف 8 تا 10 گرم زردچوبه به طور روزانه در هندوستان بدون اثرات جانبی در انسان به چاپ رسیده است.