1- شروع حرکات: اگرچه حرکات جنین از هفته 7 تا 8 بارداری شروع شده و در سونوگرافی هم دیده می‌شود، اما هر مادر بارداری قبل از هفته 16 تا 22 بارداری حرکات جنینش را حس نمی‌کند، زیرا قبل از این سن، جنین فقط چند سانتی‌متر است.

2- اثر تعداد بارداری بر تشخیص حرکات: مادری که قبلا تجربه بارداری را داشته است، به مراتب حرکات جنین را بهتر می‌شناسد و انتشار گازها یا انقباض‌های دستگاه گوارش را با آن اشتباه نمی‌گیرد.

معمولا مادرانی که اولین تجربه بارداری را پشت‌سر می‌گذارند، تا حوالی هفته‌های 20 تا 25 بارداری متوجه این حرکات نمی‌شوند.

3- اثر اضافه‌وزن بارداری مادر بر حرکات: مادر برای داشتن بارداری سالم، باید قبل و بعد از شروع بارداری، وزن خود را در محدوده توصیه شده به‌وسیله متخصص نگه دارد و از پرخوری بپرهیزد.

ممکن است مادرانی که به دنبال بارداری وزنشان خیلی بالا رفته، نتوانند این حرکات را درست حس‌کنند. به علاوه هنگامی که قطر چربی‌های شکم 10 تا 15 سانتی‌متر است، پزشک هم نمی‌تواند حرکات را خوب تشخیص دهد و حتی سونوگرافی هم مشکل می‌شود.

4- ویژگی‌های حرکات: این حرکات مانند پرش‌هایی ملایم و نرم هستند. ابتدا تشخیص آنها مشکل است، اما با پیشرفت بارداری، مشخص‌تر می‌شوند و می‌توان حرکت دست‌و پا و چرخش را تشخیص داد. حرکات دست‌و پا کوتاه‌‌تر و حرکات چرخشی جنین شدیدترند. در هفته‌های آخر بارداری می‌توان این حرکات را از خارج بدن مادر دید.

5- لگدها قبل از خواب بیشترند؟ حرکات، زمان مشخصی ندارند، اما چون مادر شب‌ها مایل به استراحت است، شدت آنها را بیشتر حس می‌کند، اما در ساعت‌های بیداری و فعالیت اجتماعی توجه مادر به حرکات کمتر است. ممکن است بعد از خوردن غذای شیرین، حرکات جنین بیشتر شود.

6- حداکثر تعداد حرکات: بین هفته 28 تا 32 بارداری است، زیرا حجم مایع آمنیوتیک زیاد است و جنین می‌تواند به خوبی حرکت کند. بعد از هفته 32، حرکات کم می‌شوند، زیرا حجم مایع آمنیوتیک کم می‌شود و جنین در هفته‌های آخر، حرکات چرخشی کمتری دارد و بیشتر دست‌ و ‌پای خود را حرکت می‌دهد.

7- تناوب حرکات: در ابتدا، حرکات کوتاه و با فواصل طولانی هستند، مثلا در یک روز حرکات متعددی را حس می‌کنید سپس چند روز هیچ حرکتی را حس نمی‌کنید، زیرا جنین هنوز کوچک است، اما از میانه بارداری تشخیص حرکات جنین منظم می‌شود. گاهی هم مادر سکسکه جنین را متوجه می‌شود که حرکات آن مداوم، پشت‌سر هم و لرزشی است.

8- لزوم توجه به حرکات: به محض اینکه احساس کردید حرکات جنین‌تان منظم شده‌اند (یعنی حدود هفته 28 بارداری)، به آنها دقیق شوید و اگر به‌نظر رسید این حرکات کم شده‌اند، حتما متخصص زنان را در جریان بگذارید تا ضربان قلب جنین را بررسی کند.

9- اگر جنین حرکت نمی‌کند: مدت خواب جنین حداکثر 75 دقیقه است و اگر بیش از 2 ساعت حرکت نکرد، مادر باید مساله را بررسی کند. اگر احساس کرد، جنینش 2 تا 3 ساعت است حرکت نمی‌کند، بهتر است کمی غذای انرژی‌زا مصرف کند و در حالت آرامش به پهلو یا پشت بخوابد، دستش را بر شکم بگذارد و با توجه کامل به جنین، حرکات او را بشمارد.

10- چطور حرکات را بشماریم؟ بهتر است کمی غذا بخورید و به پهلو بخوابید یا در حالتی راحت، دراز بکشید یا بخوابید. سپس طی 60 دقیقه تمام حرکات کوچک و بزرگ جنین را ثبت کنید. در مورد تناوب این حرکات اتفاق نظری وجود ندارد، اما 10 حرکت طی دو ساعت، مطلوب‌‌ترین تناوب توصیه شده است.

علت کاهش حرکات جنین می‌تواند به‌خطر افتادن سلامت جنین یا کاهش مایع آمنیوتیکی باشد. استانداردی برای تعداد حرکات جنین وجود دارد، اما یک عدد دقیق نداریم. برخی معتقدند حداقل چهار حرکت در ساعت که اگر کمتر باشد، باید بررسی شود.

11- از چه زمانی توجه به این حرکات اهمیت بیشتری می‌یابد؟ از ماه هفتم که جنین برای زندگی در خارج رحم آمادگی پیدا می‌کند، توجه مادر به حرکات او باید بیشتر باشد. متاسفانه برخی مادران بعد از دو روز بی‌تحرکی جنین به ما مراجعه می‌کنند. در این شرایط احتمال مرگ جنین در رحم وجود دارد.

12- حرکات جنین و عوامل داخلی و محیطی: این باور که بچه تکان خورد، پس گرسنه است، باور صحیحی نیست، زیرا غذا باید جذب شود و موادمغذی آن وارد خون مادر شوند، سپس به جنین برسند. عوامل محیطی مانند استرس، صدای شدید، حتی صدای دستگاه پخش‌کننده ضربان قلب جنین در کلینیک باعث افزایش حرکات جنین می‌شوند. از طرفی افزایش حرکات جنین ضربان قلبش را افزایش می‌دهد.

علل کاهش حرکت جنین

در هر تغییر حرکت جنین، خطرهایی گوشزد می‌شود که خلاصه آن این‌طور است:

- کاهش حرکت جنین از هفته 28 تا 30 بارداری به بعد خطرناک است.

- کاهش تحرک به‌دلیل کاهش مایع آمنیوتیک: در این حالت ممکن است پزشک مایعات بیشتری را برای بیمارش تجویز کند.

- کاهش تحرک ناشی از اختلال رشد، وزن کم جنین؛ اختلال خونرسانی به جنین

- شرایط استرس و کمبود اکسیژن برای جنین: مثلا چرخیدن بند ناف دور گردن جنین یا گره‌خوردن آن. در این حالت افزایش حرکت شدید و ناگهانی و سپس کاهش حرکت داریم.

یادمان باشد که حرکت هر جنینی باید نسبت به خودش سنجیده شود، برخی جنین‌ها کلا پرتحرک هستند و برخی کم‌تحرک، اما اگر طی یک روز حرکت جنین ناگهان زیاد یا کم شود، ممکن است نشانه خطر مرگ جنین باشد