(fibrum)یا فیبروید(fibroid) یا میوما (myoma) تومورهای ماهیچه ای هستند که (معمولا) بر روی دیواره رحم رشد می کنند. فیبروم ها تقریباً همیشه خوش خیم (غیرسرطانی) هستند. ممکن است در فردی فقط یک فیبروم وجود داشته باشد و در فرد دیگری تعداد زیادی فیبروم تشکیل شود. فیبروم ها ممکن است به کوچکی یک دانه و به بزرگی یک گریپ فروت باشند. البته در موارد نادر فیبروم ها بسیار بزرگ تر نیز می شوند. پزشکان فیبروم ها را بسته به محل رشد آنها دسته بندی می کنند.

تقریباً بین 20% تا 80%  از زنان تا سن پنجاه سالگی به فیبروم مبتلا می شوند. فیبروم ها اکثراً بین سنین 40 تا 50 سالگی بروز می یابند. در زنانی که هیچ علائمی وجود ندارد، امکان دارد پزشک متخصص هیچ درمانی توصیه نکند. اما در مورد زنانی که فیبروم ایجاد علائم می نماید معمولاً تحمل وضع دشوار خواهد بود.

فیبروم چه علائمی دارد؟

همانطور که گفته شد فیبروم ها معمولاً هیچ علائمی به همراه ندارند، یا این که علائم بسیار خفیفی دارند. در برخی زنان فیبروم با علائم زیر همراه است:

·         قاعدگی های شدید و دردناک

·         احساس پر بودن در ناحیه شکم

·         احساس درد در ناحیه پایین کمر

·         احساس درد در هنگام نزدیکی

·         احساس نیاز دایم به دفع ادرار

·         دشواری در دوران بارداری از جمله 6 برابر شانس نیاز به سزارین نسبت به زنان عادی

·         بزرگ شدن ناحیه پایین شکم

چه کسانی بیشتر به فیبروم مبتلا می شوند؟

·         سن. با بالارفتن سن زنان احتمال ابتلا به فیبروم نیز افزایش می یابد، به خصوص در سن 30 تا 50 سالگی. پس از یائسگی معمولاً فیبروم ها کوچک می شوند.

·         سابقه خانوادگی. داشتن فرد مبتلا در خانواده ریسک ابتلا را در افراد دیگر خانواده افزایش می دهد. به خصوص ریسک ابتلا به فیبروم در زنی که مادر مبتلا داشته باشد سه برابر افراد عادی است.

·         نژاد. زنان افریقایی – امریکایی نسبت به زنان دیگر شانس ابتلای بیشتری دارند.

·         چاقی. ریسک ابتلا به فیبروم در زنان چاق بیش از سایرین است. زنانی که خیلی چاق هستند دو تا سه برابر دیگران در معرض ابتلا به فیبروم می باشند.

·         عادات غذایی. خوردن مقدار زیاد گوشت قرمز و ژامبون با ریسک بالای ابتلا به فیبروم رابطه دارد. به نظر می رسد مصرف مقدار زیاد سبزیجات ریسک ابتلا را کاهش می دهد. 

چه عواملی موجب ایجاد فیبروم می شود؟

هنوز هیچ کس به یقین عامل ایجاد فیبروم را نمی داند. محققان بر این باورند که عوامل متعددی در ایجاد فیبروم دخیل است. از جمله این عوامل می توان به دو مورد ذیل اشاره کرد:

·         عوامل هورمونی ( استروژن و پروژسترون)

·         عوامل ژنتیکی

اما چیزی که واضح می باشد این است که فیبروم ها تحت تأثیر میزان هورمون های بدن هستند. در دوران بارداری فیبروم ها به سرعت رشد می کنند؛ یعنی دقیقاً در زمانی که سطح  استروژن و پروژسترون بدن بالاست. همچنین زمانی که داروهای هورمونی برای افراد مبتلا تجویز می شود، فیبروم ها کوچک می شوند یا از بین می روند. به علاوه زمانی که فرد به سن یائسگی می رسد رشد فیبروم ها متوقف می شود و یا این که یکباره کوچک می شوند.

آیا امکان دارد فیبروم به سرطان تبدیل شود؟

فیبروم ها تقریباً همیشه خوش خیم (غیرسرطانی) هستند. بسیار به ندرت (تقریباً یک مورد از هزار) احتمال دارد که فیبروم سرطانی در فردی ایجاد شود؛ که لیومیوسارکوما (leiomyosarcoma) نامیده می شود. پزشکان معتقدند سرطان به علت وجود فیبروم های موجود ایجاد نمی شود.

داشتن فیبروم ریسک ابتلا به فیبروم سرطانی را فزایش نمی دهد.

به علاوه داشتن فیبروم ریسک ابتلا به سایر انواع سرطان رحم را نیز در فرد افزایش نمی دهد.

بارداری و فیبروم

زنانی که به فیبروم دچارند در دوران بارداری و برای زایمان نسبت به زنان دیگر با مشکلات بیشتری مواجه هستند، البته نه مشکلات چندان جدی. بیشتر این دسته زنان بارداری نرمالی را تجربه می کنند. رایج ترین مشکلاتی که در زنان باردار مبتلا به فیبروم مشاهده می شود از این دست است:

·         نیاز به عمل سزارین

·         موقعیت نامناسب جنین. در این گونه زنان جنین معمولاً در موقعیتی قرار ندارد که مادر بتواند از طریق زایمان طبیعی وضع حمل نماید.

·         با وجود احساس درد زایمان، در روند زایمان طبیعی پیشرفتی حاصل نمی شود.

·         قطع جفت. پیش از زایمان جفت از دیواره رحم جدا می شود. زمانی که این اتفاق می افتد جنین دیگر اکسیژن کافی نخواهد داشت.

·         زایمان پیش از موعد.

درمان فیبروم

همانطور که گفته شد اغلب زنان مبتلا به فیبروم هیچ گونه علائمی ندارند.در مورد زنانی که علائم دارند، روش های درمانی زیادی وجود دارد. قبل از انتخاب روش درمان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. برخی از این نکات عبارتند از:

·         داشتن یا نداشتن علائم

·         این که فرد در آینده تصمیم دارد باردار شود یا خیر

·         اندازه فیبروم (ها)

·         محل قرار گرفتن فیبروم

·         سن فرد مبتلا و فاصله ای که با زمان یائسگی دارد

در مورد افرادی که علائمی ندارند معمولاً هیچ درمانی توصیه نمی شود. فقط کافی است فرد تحت نظر قرار گیرد تا رشد فیبروم چک شود.

درمان دارویی

در صورتی که فرد مبتلا به فیبروم علائم خفیفی داشته باشد، پزشک متخصص درمان دارویی را انتخاب خواهد کرد. برای کاهش دردهای خفیف نیز داروهای عادی مانند ایبوپروفن و استامینوفن توصیه می شود. در صورتی که فرد در دوران قاعدگی خونریزی خیلی شدید داشته باشد مکمل آهن نیز تجویز خواهد شد.

بسیاری از داروهایی که معمولاً برای جلوگیری از بارداری استفاده می شوند برای کنترل علائم فیبروم ها نیز تجویز می گردند. قرص های ضد بارداری با دز پایین مانع رشد بیشتر فیبروم می شود و از خونریزی شدید نیز جلوگیری می نماید.

آمپول های پروژسترونی نیز همین تأثیر را دارند.

یک آی.یو.دی به نام میرنا نیز وجود دارد که حاوی مقادیر کمی پروژسترون بوده و می توان از آن علاوه بر جلوگیری از حاملگی برای کاهش میزان خونریزی نیز بهره برد.

داروهای دیگری مانند گونادوتروپین(GnRHa)نیز وجود دارد. رایج ترین دارو لوپرون است، این دارو به شکل اسپری دماغی، کپسول کاشتنی و تزریقی موجود است که می تواند موجب کوچک شدن و از بین رفتن فیبروم ها شود. گاهی چند ماه از این داروها استفاده می شود تا طی عمل جراحی بتوان راحت تر فیبروم ها را خارج نمود.GnRHa عوارض و مزایای زیادی دارند از جمله پوکی استخوان، بی خوابی، عدم قاعدگی، و به علاوه قیمت بسیار بالایی نیز دارند.

عمل جراحی

در مورد فردی که علائم شدیدی دارد جراحی بهترین گزینه می باشد. در مورد جراحی نیز با توجه به عوامل متعدد نظیر سن بیمار، تصمیم او برای بارداری، اندازه فیبروم و غیره، گزینه های متعددی پیش روی فرد و پزشک معالج قرار دارد که از آن جمله می توان به میومکتومی، هیستروسکوپی، برداشتن بافت اندومتر، میولسیس و ... اشاره کرد.

·         میومکتومی (myomectomy). خارج کردن فیبروم بدون برداشتن بافت سالم رحم از طریق انجام عمل جراحی .این درمان برای زنانی که پس از عمل قصد بارداری دارند بهترین گزینه است. میومکتومی را هم می توان از طریق جراحی باز شکمی و هم از طریق لاپراسکوپی یا هیستروسکوپی انجام داد.

·     هیسترکتومی (hysterectomy). یعنی برداشتن کل رحم از طریق جراحی. این روش تنها روش تضمینی برای درمان فیبروم است. این عمل در مورد زنانی که خونریزی خیلی شدید دارند، اندازه فیبرومشان خیلی بزرگ است، نزدیک به سن یائسگی هستند یا آن را گذرانده اند و تصمیم به بارداری ندارند انجام می شود.

·      میولیسیس (myolysis). در این روش معمولاً از طریق لاپراسکوپی سوزنی به فیبروم وارد می شود و از طریق وارد کردن جریان الکتریکی فیبروم فریز یا منهدم می شود.

منبع: ایران درمان