بارداری پس از 35 سالگی: نکات بسیار مهم عمومی و پزشکی

وقتی خانم‌ها به دهه سی خود می‌رسند، دچار زوال قدرت باروری می‌شوند. علاوه‌ بر‌این وقتی به سن 35 سالگی می‌رسند مشکلات دوران بارداری برایشان متداول‌تر می‌شود. زوال باروری ناشی از بالا رفتن سن ممکن است تاحدی به ‌خاطر مسائل زیر باشد:

-         کاهش تعداد و سلامت تخم‌هایی که تخمک‌گذاری می‌کنند.

-         تغییرات هورمونی که درنتیجه تغییر تخمک‌گذاری ایجاد می‌شود.

-         کاهش تعداد تخمک‌ها

-         کاهش تکرار و دفعات رابطه ‌جنسی

-         وجود سایر مشکلات پزشکی و مشکلات زنان، مثل اندومتریوز که بر حاملگی تاثیر می‌گذارد.

بارداری پس از 35 سالگی، آیا درست است؟

با پیشرفت علم پزشکی، این روزها خانم‌های بالای 35 سال بسیار بی‌خطرتر از گذشته می‌توانند باردار شوند اما ناباروری و مشکلات بارداری برای این گروه سنی بسیار بیشتر از زنان جوان‌تر است. اگر تصمیم دارید که بچه‌دار‌شدنتان را به تعویق بیندازید، باید از خطرات مربوط به آن آگاه شوید تا برای به حداقل رساندن این خطرات و افزایش شانس یک بارداری سالم، احتیاطات لازم را پیش بگیرید.

بارداری پس از 35 سالگی، آیا خطر نقص‌های مادرزادی بیشتر می‌شود؟

با افزایش سن مادر احتمال به دنیا آمدن بچه با نقص مادرزادی بالاتر می‌رود. این احتمالاً به ‌خاطر تقسیم غیرطبیعی تخمک که غیرمنفصل نامیده می‌شود، می‌باشد. این مسئله منجر به عدم تساوی کروموزوم‌ها در انتهای تقسیم می‌شود. سنی که از قدیم برای ناهنجاری کروموزوم‌ها خطرناک شمرده می‌شد، 35 سالگی بوده است. تقریباً یکی از هر 1400 نوزادی که از زنان 20 تا 30 ساله به دنیا میآید دچار سندرم نقص مادرزادی هستند، اما این آمار برای زنان 40 سال به بالا به یکی از هر 100 نوزاد می‌رسد.

بارداری پس از 35 سالگی، آیا خطر سقط جنین بالا می‌رود؟

 تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال سقط جنین (افتادن بچه قبل از 20 هفته) برای زنان بین 20 تا 30 سال، 12 تا 15 درصد و این میزان برای زنان 40 سال به 25 می‌رسد. افزایش احتمال ناهنجاری‌های کرموزومی منجر به خطر سقط جنین در زنان مسن‌تر می‌شود.

بارداری پس از 35 سالگی، چه مشکلات دیگری ممکن است اتفاق بیفتد؟

مشکلات جسمی مزمن: مثل دیابت یا فشارخون بالا  در زنان بین 30 تا 40 سال شایع‌تر است. حتماً قبل از بارداری این مشکلات را کنترل کنید چون هم برای خودتان و هم فرزندتان خطرناک است. کنترل دقیق پزشکی باید قبل از بارداری شروع شده و در دوران حاملگی ادامه یابد. اینکار باعث کاهش خطرات خواهد شد.

• فشارخون بالا و دیابت ممکن است برای اولین بار در طول بارداری اتفاق بیفتد و برای زنان بالای 30 سال خطر بیشتری وجود دارد. اگر باردار هستید و سنتان هم بالای 35 است، خیلی مهم است که مراقبت‌ها و تشخیصات قبل از تولد بچه را انجام دهید و تحت درمان مناسب قرار گیرید.
• به دنیا آوردن نوزاد مرده در زنان بالای 35 سال شایع‌تر است. همچنین زنان بالای 35 بیشتر بچه‌های سبک وزن به دنیا می‌آورند (کمتر از 2 کیلوگرم در زمان تولد).
• زایمان سزارین نیز درمیان زنان بالای 35 سال که اولین نوزادشان را به دنیا می‌آورند متداول‌تر است.

سلامت کافی قبل و حین بارداری به کاهش خطر این مشکلات کمک می‌کند. در زیر توصیه‌هایی آورده‌ایم که می‌تواند برایتان مفید باشد:

• در رژیم غذایی خود به میزان کافی از اسید فولیک استفاده کنید. توصیه برای زنان باردار استفاده روزانه از مکمل غذایی حاوی حداقل 4/0 میلی‌گرم اسید فولیک درکنار مصرف موادغذایی طبیعی سرشار از اسید فولیک می‌باشد. اسید فولیک معمولاً در گیاهان و سبزیجات برگ‌دار، حبوبات، جگر و برخی مرکبات یافت می‌شود.
• مصرف کافئین را محدود کنید. بیشتر از 300 میلی‌گرم در روز کافئین مصرف نکنید. محتوی کافئین نوشیدنی‌های مختلف به دانه‌ها یا برگ‌هایی که در آن استفاده شده و طریقه آماده‌سازی آن بستگی دارد. یک فنجان قهوه به‌طور متوسط تقریباً حاوی 150 میلی‌گرم کافئین است درحالیکه یک فنجان چای 80 میلی‌گرم دارد. یادتان باشد شکلات هم حاوی کافئین است—مقدار کافئین موجود در یک نوار شکلات برابر با یک چهارم فنجان قهوه است.
• یک رژیم‌غذایی سالم و متعادل را دنبال کنید و از انواع و اقسام موادغذایی برای بهره بردن از همه موادمغذی لازم برای بدنتان استفاده کنید. موادغذایی را انتخاب کنید که سرشار از نشاسته و فیبر باشند. حتماً به میزان کافی از ویتامین‌ها و موادمعدنی در رژیم غذاییتان داشته باشید. حداقل 4 وعده در روز از لبنیات و محصولات و فراورده‌های حاوی کلسیم مصرف کنید. در روز حداقل از یک منبع ویتامین C، ویتامین A، و اسید فولیک استفاده کنید.
• مرتب ورزش کنید. با پزشکتان برنامه ورزشی خود را تنظیم کنید. ممکن است بتوانید برنامه ورزشی همیشگی خود را در طول بارداری ادامه دهید مگراینکه به شما گفته شود آن‌را کاهش داده یا تغییراتی در آن ایجاد کنید.
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. همچنین از مصرف هر نوع دارو اجتناب کنید مگراینکه به تجویز پزشکتان باشد.
• سیگار نگشید.

علاوه بر اینها، حتماً از مراقبت‌های قبل از زایمان، مخصوصاً در اوایل بارداری بهره گیرید. هشت هفته اول در رشد نوزاد شما بسیار مهم هستند. مراقبت قبل از تولد نوزاد احتمال داشتن نوزادی سالم را افزایش می‌دهد.

ویزیت منظم پزشکتان در طول بارداری برای کنترل سلامتتان و پیشگیری یا کنترل مشکلاتی که در طول دوران باداری اتفاق می‌افتد اهمیت زیادی دارد. علاوه بر مراقبت‌های پزشکی، نیاز به آموزشات قبل از زایمان و تولد نوزاد و همچنین مشاوره هم دارید.

بارداری پس از 35 سالگی، چه نوع آزمایشات پیش از وضع حمل را باید انجام دهم؟

ازآنجا که زنان بالاتر از 35 سال بیشتر درمعرض مشکلات دوران بارداری هستند، احتمالاً آزمایشات زیر برای آنها توصیه خواهد شد. این آزمایشات به تشخیص اختلالات قبل، حین و پس از بارداری کمک می‌کند. برخی از این آزمایشات نیاز به مشاوره ژنتیکی مناسب دارند که شامل بحث مفصل درمورد خطرات و فواید این دوران است. اینکه تصمیم بگیرید این آزمایشات را انجام دهید یا خیر برعهده خودتان است. درمورد اینکه کدامیک از این آزمایشات برای شما مفید است با پزشکتان مشورت کنید.

آزمایش اولتراسوند (همان سونوگرافی): در این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویر جنین شما استفاده می‌شود. اولتراسوند در مراحل ابتدایی بارداری برای تشخیص زنده‌بودن جنین استفاده میشود (اینکه جنین در رحم هست یا قلبش می‌تپد یا خیر). وجود بیش از یک جنین و تعیین زمان تولد جنین یا سن او نیز از این طریق ممکن است. در مراحل بعدی بارداری، از آزمایش اولتراسوند برای تعیین وضع حال جنین، تعیین محل جفت و میزان مایع  آمنیوتیک اطراف جنین کاربرد دارد.

آزمایش کواد مارکر (Quad Marker Screen): آزمایش خونی است که در آن محتویات داخل نمونه خون برای بررسی هرگونه مشکلات در رشد مغز، ستون فقرات، و سایر بافت‌های عصبی سیستم عصبی مرکزی جنین (لوله عصبی) مثل اسپینا بیفیدا یا آنانسفالی (بی‌مغزی)، ارزیابی می‌شود. نقص‌های لوله عصبی در یک یا دو مورد از هر 1000 تولد اتفاق می‌افتد. این آزمایش می‌تواند تقریباً 80-75 درصد از نقص‌های باز لوله عصبی را تشخیص دهد.

این آزمایش همچنین قادر است اختلالات ژنتیکی مثل سندرم داون که یک ناهنجاری کروموزومی است را تشخیص دهد. آزمایش تعیین سرمی آلفا فیتوپروتئین تقریباً 75 درصد از موارد سندرم داون را در زنان پایین 35 سال و بیش از 80 درصد از موارد این مشکل در زنان بالای 35 را شناسایی می‌کند. شایان ذکر است که دریافت نتیجه مثبت از این آزمایش برایوجود نقص تعیین‌کننده نیست. معمولاً قدم بعدی مادر برای ارزیابی کروموزوم‌های نوزاد آزمایش آمینوسنتز و همچنین برای ارزیابی بدن جنین برای نشانه‌هایی از نقص مادرزادی آزمایش اولتراسوند را انجام می‌دهد.

این آزمایش در هفته 15 تا 20 بارداری انجام می‌شود.

اسکن سه‌ماهه اول: آزمایش جدیدتری است که بین هفته 10 تا 14 بارداری انجام می‌شود و وجود دو نشانه در نمونه خون را به همراه اولتراسوند برای ارزیابی ضخامت پشت گردن جنین تعیین می‌کند. این آزمایش به دنبال ناهنجاری‌های ‌کروموزومی مثل سندروم داون می‌باشد که به اندازه آزمایش تعیین سرمی آلفا فیتوپروتئین دقیق است.

آمنیوسنتز: که معمولاً آمنیو هم نامیده می‌شود، عملی است که در آن مقدار کمی از مایع آمنیوتیک از کیسه دور جنین برداشته شده و برای تعیین نواقص مادرزادی جنین مورد آزمایش قرار می‌گیرد. بااینکه این آزمایش همه نواقص را تعیین نمی‌کند اما می‌توان درصورت داشتن خطر ژنتیکی جدی از سوی والدین، از آن برای تعیین بیماری سلول داسی شکل، فیبروز سیستیک، تحلیل عضلانی، بیماری تای ساکس (Tay-Sachs) یا سندرم داون استفاده کرد.

آمنیوسنتز می‌تواند برخی نواقص لوله عصبی مثل اسپینا بیفیدا و آنسفالی را تشخیص دهد. ازآنجا که در زمان آزمایش آمنیوسنتز، اولتراسوند انجام می‌شود، می‌ توان از طریق آن نواقصی که توسط آمنیوسنتز قابل شناسایی نیست مثل شکاف کام، شکاف لب، پای گرزی (بدشکلی مادرزادی پا) یا نواقص قلبی را تشخیص داد. اما برخی نواقص مادرزادی هستند که نه توسط آمنیوسنتر و نه توسط اولتراسومنئ قابل شناسایی نیستند.

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS): آزمایشی است که در آن نمونه کوچکی از سلول‌ها که کوریونیک ویلی chorionic villi نامیده می‌شود از جفت که به دیواره رحم متصل است گرفته می‌شود. کوریونیک ویلی پرزهایی از جفت هستند که از تخمک بارور شکل می گیرند، به همین دلیل ژن آنها از همان ژن جنین است. اگر در خطر مشکل خاصی باشید، این آزمایش برای تشخیص نواقص مادرزادی در اوایل بارداری مناسب می‌باشد. CVS نیاز به مشاوره ‌ژنتیکی مناسب که شامل بحثی مفصل درمورد خطرات و فواید این عمل است می‌باشد.