به‌طورکلی، در هر زایمان، احتمال دوقلوزایی یک درصد است و دو درصد از کل نوزادان هر جمعیت دوقلو هستند.هر ماه، در چرخة طبیعی جنسی زنانه، تنها یک تخمک از تخمدان زن آزاد می‌شود. یعنی معمولا ً در هر بارداری یک جنین وجود دارد. اما گاه به علت نامعلومی در یک ماه دو تخمک از تخمدان زن آزاد می‌شود که هر یک به‌طور مستقل با یک اسپرم جداگانه بارور می‌شود. گاه نیز سلول تخم حاصل از ترکیب سلول جنسی زن (تخمک) و سلول جنسی مرد (اسپرم)، در مراحل ابتدایی تشکیل، به دو سلول تخم تبدیل می‌شود که هرکدام از این سلول‌ها یک جنین مستقل را به‌وجود می‌آورد.

 

در حالت اول، دوقلو را دوتخمی ـ دی‌زیگوت ـ یا غیرهمسان می‌نامیم. بنابراین، دوقلوهای دوتخمی حاصل لقاح ۲ تخمک و ۲ اسپرم هستند. این دوقلوها ممکن است همجنس یا غیرهمجنس باشند. آنها شباهت دو خواهر یا برادر معمولی را دارند، با این تفاوت که در یک زمان به دنیا می‌آیند. در حالت دوم که یک تخمک با یک اسپرم بارور می‌شود، دوقلوی حاصل از این لقاح را یک‌تخمی ـ مونوزیگوت ـ یا همسان می‌نامیم. این نوع دوقلوها همیشه همجنس‌اند، اما ممکن است براساس زمان تقسیم، رشد متفاوتی داشته باشند.

 

دوقلوهای تک‌تخمی خصوصیات جسمی یکسان و ویژگی‌های ژنتیکی همانند دارند. رنگ پوست، مو، چشم و ساختار بدن آنها مشابه است و گروه‌های خونی یکسانی دارند. آنها اغلب تصاویر آینه‌ای یکدیگرند. مثلا ً یکی چپ‌دست و دیگری راست‌دست است، اما اثر انگشتشان متفاوت است. در جمعیت عمومی، تعداد دوقلوهای دوتخمی بیشتر از دوقلوهای تک‌تخمی است. در حدود ۳۳ درصد از دوقلوهای جهان تک‌تخمی و حدود ۶۷ درصد دوتخمی‌اند.اما حالت سومی هم وجود دارد. اگر تخمک مادر قبل از لقاح دونیم شود و هر نیمه با یک اسپرم مستقل بارور شود، دوقلوی حاصل را نیمه‌همسان می‌نامیم.

 

احتمال دوقلوزایی در زنان وقوع دوقلویی تک‌تخمی تصادفی است و چندان تحت تأثیر عوامل مختلف قرار نمی‌گیرد. این اتفاق تقریباً در ۳ تا ۴ مورد از هر ۱۰۰۰ تولد در سراسر جهان رخ می‌دهد. اما میزان شیوع تولد دوقلوهای دوتخمی در سراسر جهان متفاوت است و عوامل متعددی در وقوع آن مؤثرند. وراثت یک عامل مهم است. اگر بستگان درجة اول مادر دوقلو داشته باشند، احتمال بارداری دوقلویی در او افزایش پیدا می‌کند. احتمال دوقلوزایی در بارداری بعدی مادری که قبلا ً دوقلوی دوتخمی به دنیا آورده، دو برابر است.

 

اما سابقة فامیلی پدر هیچ اثر ارثی در دوقلوزایی ندارد یا احتمال تأثیرگذاری آن مختصر است.نژاد مادر عامل دیگری است که در احتمال دوقلوزایی تأثیر می‌گذارد. شیوع تولد دوقلوهای تک‌تخمی متأثر از نژاد نیست؛ ولی ۷ تا ۱۰ مورد از هر ۴ هزار تولد در سفیدپوستان، ۱۰ تا ۴۰ مورد از هر هزار تولد در افریقایی‌ها، و ۳ مورد از هر هزار تولد در آسیایی‌ها دوقلوی دوتخمی‌اند. ایالات متحدة امریکا از جملة کشورهایی است که بالاترین میزان تولد چندقلویی را دارد، یعنی یک مورد در هر ۹۰ بارداری، و ژاپن کمترین میزان را با احتمال یک مورد در هر ۱۵۵ تولد.

 

زنان سیاه‌پوست قوم یاروبا (Yoruba) در غرب کشور نیجریه، با احتمال یک مورد در هر ۲۰ تولد، رکورددار دوقلو و چندقلوزایی در جهان هستند.سن مادر و قد و وزن او هم در میزان دوقلوزایی تأثیر دارد. بیشترین میزان تولد دوقلوهای دوتخمی در زنان بالای ۳۵ سال و زنان چاق و قدبلند رخ می‌دهد.استفاده از برخی داروها در مرحلة پیش از تخمک‌گذاری در چرخة ماهیانة زن هم شیوع تولد دوقلوهای دوتخمی را افزایش می‌دهد. این داروها شامل مخدرها و داروهای القا‌کنندة تخمک‌گذاری، که برای درمان نازایی زنان تجویز می‌شوند، هستند.

 

همچنین در زنانِ با گروه‌های خونی A و O، به‌دلایل نامشخصی، شیوع دوقلوزایی نسبت به جمعیت عمومی بیشتر استجالب آنکه در زنانی که در اواخر دورة تخمک‌گذاری باردار می‌شوند، احتمال بارداری چندقلو بیشتر است که شاید به علت رسیده بودن بیش از حد تخمک‌ها باشد. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که نطفة اکثر دوقلوهای دوتخمی در ماه ژوئیه (تیر و مرداد) تشکیل می‌شود، و ماه ژانویه (دی و بهمن) کمترین باروری‌های دوقلویی را دارد. دانشمندان معتقدند که طولانی‌تر بودن روز در ماه ژوئیه ممکن است عامل ترشح بیشتر هورمون تحریک‌کنندة فولیکول (FSH) و در نتیجه بالا رفتن احتمال دوقلوزایی در زنان باشد.

 

اما عامل اصلی افزایش احتمال بارداری دوقلویی و چندقلویی استفاده از روش‌های درمان ناباروری است. روش‌های کمک به باروری (ART)، مانند لقاح آزمایشگاهی، باعث افزایش میزان تولد چندقلوها می‌شوند. در لقاح آزمایشگاهی، هرچه تعداد جنین‌های انتقال‌داده‌شده به رحم افزایش یابد، احتمال بارداری چندقلویی هم افزایش می‌یابد.بارداری دوقلویی بارداری دوقلویی را می‌توان با روش‌های بالینی، بیوشیمیایی و بیوفیزیکی تشخیص داد. در معاینه، ارتفاع جسم رحم از میزان مورد انتظار برای بارداری تک‌قلویی در همان سن بیشتر است؛ در نتیجه، شکم بزرگ‌تر از حد معمول آن سن جنینی می‌شود.

 

 در ادامة بارداری، ممکن است دو جنین قابل لمس باشند و دو سرعت ضربان قلب مختلف شنیده شود. اگر تنها به روش‌های بالینی فوق اکتفا شود، تقریباً یک‌سوم بارداری‌های دوقلویی تشخیص داده نمی‌شود و در زمان زایمان کشف می‌شود. بنابراین، از آزمون‌های بیوفیزیکی و بیوشیمیایی کمک گرفته می‌شود. سونوگرافی قادر به نشان دادن بارداری دوقلویی، وضعیت جفت و پرده‌های جنینی و نیز تعیین جنسیت جنین‌هاست. اما خطاهای تشخیصی در این روش، در مواردی که بیش از دو جنین وجود داشته باشد، بسیار شایع است.تغییرات فیزیولوژیکی در زنانِ با بارداری دوقلویی شکل تشدیدشدة تغییرات بارداری‌های تک‌قلویی است.

 

میزان متوسط افزایش وزن در زنِ با اندازة بدنی طبیعی که دوقلو باردار است ۹/۱۵ تا ۴/۲۰ کیلوگرم است. به‌طورکلی، در زنانِ با بارداری دوقلویی، هشت مشکل طبی شیوع بیشتری دارد: »

 

 زایمان زودرس: مدت زمان بارداری تک‌قلویی ۳۷ تا ۴۲ هفته از زمان شروع آخرین دورة قاعدگی است. تحقیقات نشان داده‌اند که بروز زایمان زودرس در بارداری‌های دوقلویی سه تا هفت برابر بارداری‌های تک‌قلویی است. متوسط طول مدت بارداری برای دوقلو ۳۵ هفته، برای سه‌قلو ۳۳ هفته و برای چهارقلو ۲۹ هفته است. زایمان زودرس احتمال مرگ‌ومیر جنین یا نوزاد را قبل، حین و بعد تولد افزایش می‌دهد. »  پرفشاری خون: احتمال ابتلا به پرفشاری خون در بارداری دوقلویی دو تا چهار برابر افزایش می‌یابد. »

 

جداشدگی جفت: جفت به دیوارة رحم متصل می‌شود و جنین از طریق بند ناف با آن ارتباط دارد. جفت خون، اکسیژن و غذا برای جنین تهیه می‌کند. ممکن است در بارداری چندقلویی، عملکرد جفت غیرطبیعی باشد یا عملکردش را زودتر از موقع از دست بدهد. اگر جفت نتواند اکسیژن یا غذای کافی برای جنین فراهم کند، جنین رشد مناسبی نخواهد داشت. میزان متوسط وزنِ هنگام تولد برای تک‌قلوها ۳۳۰۰ گرم، برای دوقلوها ۲۵۰۰ گرم، برای سه‌قلوها ۱۸۰۰ گرم و برای چهارقلوها ۱۴۰۰ گرم است. »

 

 کم‌خونی: لزوم افزایش حجم خون مادر، همراه با افزایش نیاز جنین به آهن، باعث بالا رفتن احتمال بروز کم‌خونی در بارداری دوقلویی می‌شود. این مادران، برای پیشگیری از کم‌خونی، باید در طول بارداری مکمل‌های آهن و اسید فولیک مصرف کنند. »

افزایش مایع آمنیوتیک: این عارضه در ۲ تا ۵ درصد از بارداری‌های دوقلویی اتفاق می‌افتد. »

 

 عفونت ادراری: خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری در زنان با بارداری چندقلویی چهار برابر افزایش می‌یابد.

 

خونریزی پس از زایمان: حدود ۱۰ درصد از زنانی که دوقلو به دنیا می‌آورند، در دورة پس از زایمان، دچار نارسایی انقباضی رحم می‌شوند. از آنجا که خونریزی پس از زایمان با انقباضات عضلات رحم مهار می‌شود، این نارسایی موجب خونریزی شدید پس از زایمان می‌شود. »

 

سزارین: زایمان طبیعی دوقلوها ممکن است و در بعضی موارد نیز به‌راحتی انجام می‌شود. اما از آنجا که در بارداری‌های دوقلویی و چندقلویی، احتمال قرار گرفتن جنین‌ها در وضعیت‌های غیرطبیعی زیاد است، نیاز به عمل جراحی سزارین برای به دنیا آوردن این نوزادان بیشتر است. اکثر سه‌قلوها با عمل سزارین متولد می‌شوند.

 

 روش تحریک تخمدان ( تخمدان های تنبل) اصول تجویز کلومیفن برای تحریک تخمک گذاری:میدانید که این قرص حاوی 50 میلیگرم دارو است. روزانه 50 میلی گرم از راه خوراکی به مدت 5 روز, از روز پنجم قائدگی تجویز میشود. در صورتی که تحمک گذاری انجام نشد.. دوراز را میتوان تا 100 میلی گرم افزایش داد. این دوره 5 روزه را میتوان تا زمانی که لقاح ایجاد شود هر 30 روز یکبار تا حد اکثر 3 دوره تکرار کرد. این دارو هم یک دارویی است که هیپوفیز را تحریک میکند که گونادوتروپین ها ترشح کند و تقریبا همان گونادو تروپین است.شایعترین روش برای تحریک تخمک گذاری به این ترتیب هست که ابتدا آنالوگ gnrh( همان گونادوتروپین ها) داده میشه تا بطور موقت هیپوفیز از کار بیفته…وسپس تحریک هیپوفیز با گونادوتروپین بالا انجام میشه….پس از تحریک تخمک گذاری آنالوگ gnrh و تحریک گوناد قطع میشود و hcg بعنوان جایگزین lh جهت تحریک تخمک گذاری حدود 35-36 ساعت پیش از برداشت برنامه ریزی تخمک تجویز میگردد تا باعث تعامل نهایی تخمک در بدن شود.

 

علی رغم تحقیقاتی که از لحاظ آماری اختلاف مهمی در موفقیت حاملگی بین رژیم های مختلف حفاظت لوتئال را نشان نداده اند, بیشتر گروهها یک راه درمانی را برمیگزینند که احتمالا موثزترین آنها تجویز hcg است.برای صرفه جویی , ایمنی و کاهش ریسک چند قلویی یک پروسه تحریکی تسهیل شده با تکیه بر اصول حد اقل تحریک با کلومیفن در طی سیکل طبیعی یا گرفتن تخمک و سپس کشت تخمک های نابالغ همگانی شده است.

 

موفقیت art در هر سیکل معمولا مستقیما با تعداد رویانهای تکامل یافته برای استفاده در چرخه بستگی دارد.چون در این شکل سیکل انتظار انتقال جنین های کمتری از چرخه های تحریک شده با گونادوتروپین ها را داریم..تصمیم برای بیمار برپایه آسانی, ارزانی یا ریسک روش و احتمال بارداری در یک چرخه تنهاست.پایش تکامل تخمک بر اساس آزمایش lh ادراری به استرادیول سرم و سونوگرافی واژینال روزانه فولیکول تکامل یافته است. بررسی سونوگرافیک جهت بررسی ضخامت و الگوی رحم نیز به این بخش اضافه شده است.امروزه بسیاری از پزشکان از داروهای شبیه gnrh برای کنترل سیکل سود برده اند.. چرا که کاهش شدید در از بین رفتن چرخه ها و افزایش در تعداد تخمک ها را به همراه داشته است.

 

از داروی متفورمین هم برای تحریک تخمدانی استفاده میشود  تنها چیزی که میشه گفت اینکه زنانی هستند که تخمدانهای تنبل دارند.. برای تحریک تخمدان اون ها از داروهای تحریک کننده تخمدان.. استفده میشه که رایج ترین اونها کلومیفن هست.. اما دیده شده که احتمال دوقلو شدن با این روش بیشتر از سایر روشها است.. لذا شاید و علی الظاهر با مصرف این قرص بشه به هدفمون برسیم .. اما ممکنه مشکلات دیگری برامون ایجاد بشه..بنا براین .. این روش هم توصیه نمیشه.. نهایتش اینکه بهتره با یک پزشک زنان مشورت کنید.