جفت چیست ؟

جفت عضوی ست برای  انتقال مواد  بین مادر و جنین. مواد مفید و مغذی از طریق جفت به جنین منتقل شده و مواد زاید جنین ،از طریق جفت به خون مادر منتقل می شود. در واقع تا زمانی که جنین داخل رحم مادر است ، جفت کار ریه و کبد و کلیه جنین را انجام می دهد .

رشد وبلوغ جفت :

پس از لقاح ، هنگامی که تخم به رحم رسید و محل لانه گزینی را پیدا کرد ، پوشش خارجی این تخم (که در آن زمان بلاستوسیست نام دارد)، هزاران سلول شبیه ریشه از خود بیرون می زند که این ریشه ها در پوشش داخلی رحم جا می گیرند.  این بافتها در خون مادر شناور هستند و وظیفه شان گرفتن مواد مغذی و اکسیژن و ...و هم چنین پس دادن مواد زاید می باشد .
پس از گذشت روزها ،تعداد و سایز این ریشه ها بیشتر شده و "جفت اولیه " را تشکیل می دهند . این ریشه ها کم کم تکامل پیدا کرده و دارای  مویرگهایی می شوند که خون جنین  را در خود گردش داده و تصفیه می کنند .
باید  بدانید که خون مادر و جنین با هم مخلوط نمی شود! بلکه از پشت یک سد نازک پوستی (مثل صافی) موادشان را با هم رد و بدل میکنند. پس از این صافی ، فقط مواد رد و بدل می شوند...نه خون . 

جفت 2 رو دارد :

• سطح مادری: (که مستقیما با دیواره رحم تماس دارد) رنگ قرمز تیره داشته  و حدود 20 لوب دارد که توسط شیارهایی از هم جدا می شوند.هر لوب شامل 1ورید و 1 شریان می باشد که از خود انشعابات فراوانی داده اند.
• سطح جنینی: سطحی از جفت که به سمت جنین قرار دارد . پرده  امنیونی که روی سطح جنینی جفت را می پوشاند باعث می شود این سطح صاف، سفید و براق به نظر برسد.

در سه ماهه اول رشد جفت سریعتر از رشد جنین است اما حدودا درهفته 17 پس از آخرین قاعدگی وزن جفت وجنین تقریبا برابر می شود. تا اینکه در ماه آخر بارداری ،  وزن جفت تقریبا یک ششم وزن جنین می شود. در آن زمان قطر جفت حدود 20 سانتیمتر ، ضخامت آن حدود 2 و نیم سانتیمتر و وزنش حدود 500 گرم خواهد بود. 

پس وظایف اصلی جفت شامل : 

• -  برقراری گردش خون مادری جنینی  و تبادل مواد 
• - تولید هورمون های لازم برای ادامه ی  بارداری (مثل هورمون بتا ، پروژسترون و .. )

- در ضمن جفت این خاصیت را هم دارد که جلوی میکروبها را هم میگیرد اما متاسفانه قادر به جلوگیری از بعضی ویروسها مثل مخملک و بعضی از باکتری ها مثل سفلیس نمی باشد.
- جفت بعضی از "آنتی بادی " ها و "آنتی ژن" های خون مادر را نیز از خود عبور میدهد. به همین دلیل برای مثال اگر مادری قبلا دچار مخملک شه باشد. چون خون او ر برابر این بیماری مصونیت یافته، کودک نیز در مقابل بیماری مخملک ایمن  می گردد و تا شش ماه پس از تولد به این بیماری دچار نمی شود.
- بعضی از داروهایی نیز که مادر مصرف میکند به جفت منتقل میشوندو بنابراین وظیفه مادر است که بدون مشورت پزشک هیچگونه داروئی مصرف نکند. بالاخره هورمونها و اغلب ویتامین ها نیز به جفت منتقل میشوند. توجه کنید که داروهای گیاهی نیز به هر حال دارو هستند و ممکن است موادی داشته باشند که برای جنین مضر باشد .

انواع جفت از نظر محل قرارگیری :

هر جا که جنین اولیه لانه گزینی کند ، جفت در آنجا ریشه کرده و رشد میکند . بسته به اینکه جفت در کدام قسمت رحم ریشه کند ، نام های مختلفی (از نظر مکان ) می گیرد : 

1.    جفت خلفی (Posterior) :

محل لانه گزینی جفت ، در دیواره پشتی رحم است .

2.    جفت قدامی (Anterior):

محل لانه گزینی جفت ، در دیواره ی جلویی رحم است . 

3.    جفت فوندال(Fondal) :

یعنی جفت در بالاترین قسمت رحم لانه گزینی کرده است .

4.    جفت جانبی (Lateral) :

وقتی جفت در قسمت چپ یا راست رحم باشد .

5.    جفت  پایین (Low lying):

یعنی جفت در قسمت تحتانی رحم لانه گزینی کرده است .

 بسته به اینکه فاصله ی جفت پایین ،  از دهانه رحم چقدر باشد ، چند نوع جفت پایین داریم : 

- جفت پایین

با فاصله ی معقول از دهانه رحم . یعنی فقط محل قرارگیری جفت ، درسگمان تحتانی رحم است .

- جفت مارژینال

یعنی جفت به حدی پایین است که لب به لب با دهانه رحم شده است . فاصله ای با دهانه رحم ندارد.

- جفت پارشیال (سرراهی نسبی)

یعنی جفت به حدی پایین است که قسمتی از دهانه رحم (نه همه ی آن را ) پوشانده است . 

- جفت پرویا (سرراهی کامل)

یعنی جفت به حدی پایین است که به طور کامل روی دهانه رحم را پوشانده است . 

 

توجه کنید که ممکن است جفت شما ادغامی از انواع بالا باشد .
 مثلا جفتی که هم در دیواره ی خلفی است و هم نسبتا بالا است را " پوستریو فوندال" می نامند . 
اگر جفت یا مثلا جفتی که قدامی است و دقیقا وسط دیواره ی رحم نیست (مثلا کمی به سمت چپ است ) را جفت "انتریولترال چپ" می نامند.

در رابطه با جفت پایین و علل و درمان و انواع آن ، در مقاله ی جداگانه ای توضیح مفصل خواهم داد.

 

آیا جفت قدامی غیر طبیعی است ؟  

خیر !
جفت قدامی هم یکی از انواع طبیعی جفت (از نظر محل) می باشد . اما در این مادران ، ممکن است حرکات جنین کمی دیر تر و کمتر حس شود . علت ، وجود یک جفت بین ضربه های جنین با پوست شکم شما (که حرکت را حس میکنند) می باشد . این جفت حالت ضربه گیر دارد و شدت ضربه وارده به پوشت شکم مادر را کاهش داده و در نتیجه مادر کمتر حس میکند حرکات جنین را . 

اما مساله ای که هست باید بدانید انجام سزارین در مواردی که جفت قدامی است (بخصوص اگر پایین هم باشد) برای جراح کمی مشکل است و تبحر ویژه ای لازم دارد . چون جفت دقیقا جایی است که در سزارین باید برش بخورد . 
مساله بعدی در جفت قدامی ، این است که اگر یک مادر ، سابقه ی یک زایمان سزارین داشته باشد و در بارداری دوم جفت قدامی داشته باشد ، ممکن است این جفت قدامی ، داخل جای بخیه زایمان قبلی ریشه کند و باعث چسبندگی و خونریزی شدید بعد زایمان شود . بنابراین در این افراد معمولا سونوگرافی داپلر جهت بررسی میزان رسوخ جفت به داخل دیواره رحم و بخیه قبلی انجام می شود .