ناباروری به معنای یک سال رابطه جنسی بدون استفاده از هیچ‌گونه روش جلوگیری است که منجر به بارداری نشود. ناباروری به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. ناباروری اولیه؛ یعنی زن ظرف یک یا دو سال از ازدواج یا رابطه جنسی غیرمحافظت‌شده اصلاً باردار نشود.  همچنین ناباروری ثانویه به این معنی است که زن حداقل یکبار باردار شده است ولی در حال حاضر دیگر نمی تواند باردار شود.

 علل ناباروری ثانویه

کم‌کاری شدید تیروئید یا اشعه‌درمانی؛ از عوامل ابتلا به ناباروری ثانویه
کم‌کاری شدید تیروئید مادر به دلایل نامعلوم از دیگر عوامل ناباروری ثانویه بود که قاسمی به آن اشاره کرد و گفت: همچنین زنانی که دچار سرطان هستند و تحت اشعه درمانی قرار گیرند، ممکن است تخمدان‌شان آسیب ببیند و تخمک‌گذاری انجام نشود و این عامل نیز منجر به ناباروری ثانویه می‌شود. 
: اگر به هر دلیلی تخمدان یا غده هیپوفیز نتواند فعالیت عادی خود را داشته باشد و منجر به عدم تخمک‌گذاری شود، ناباروری ثانویه را در پی دارد. 

عفونت شدید یا عودکردن بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است باعث ناباروری ثانویه شود
  عفونت‌های بسیار شدید نیز ممکن است باعث ناباروری شود، : البته عفونت‌های شدید بیشتر خود را به صورت سقط نشان می‌دهد تا ناباروری. عودکردن بیماری‌های زمینه‌ای نیز یکی دیگر از علل ناباروری ثانویه است؛ به طور مثال نارسایی مزمن کلیه که به علت ورود سم به خون، ممکن است بر روی تخمک‌گذاری اثر بگذارد و موجب ناباروری ثانویه شود. 

عفونت‌های شدید لوله رحمی که به صورت انسداد لوله خود را نشان می‌دهند، جراحی‌‌های سنگین مانند ترکیدن آپاندیس در شکم که خود را به صورت عفونت نشان داده است نیز ممکن است سبب چسبندگی شده و این چسبندگی لوله را مسدود کند و موجب شود تخمک انتقال پیدا نکند؛ این موارد نیز می‌تواند نازایی ثانویه ایجاد کند.

کورتاژهای خشن و شدید موجب ناباروری ثانویه می‌شود
 در کورتاژهای خشن و شدید که به دیواره داخلی رحم آسیب زده می‌شود، حتی اگر حاملگی نیز رخ دهد، منجر به سقط خواهد شد و در ادامه می‌تواند سبب نازایی ثانویه شود. 
 سندرم آشرمن این سندرم در اثر کورتاژهای خشن رخ می‌دهد و در آن دیواره رحم در اثر کورتاژ دچار آسیب و لانه‌گزینی دچار اشکال می‌شود. نوع ساده کورتاژ نیز سبب سقط مکرر و همراه با چسبندگی داخل رحمی است و نوع پیشرفته آن باعث ناباروری ثانویه خواهد شد.

سزارین باعث ناباروری ثانویه نمی‌شود؛ مگراینکه در جریان عمل به رحم یا لوله رحم آسیب جدی وارد شده باشد؛ بنابراین عمل سزارین بدون عوارض، منجر به ناباروری ثانویه نمی‌شود. 

ویشرح حال کامل شامل؛ جراحی‌های بیمار، داروهای مصرف‌شده توسط بیمار و بیماری‌های زمینه‌ای است. پس از گرفتن شرح حال، نیاز به سایر بررسی‌ها از جمله عکس رنگی از رحم برای بررسی عدم گرفتگی لوله، هورمون‌ شیردهی و تیروئیدی است. 

ا: نازایی اولیه دلایل متعددی دارد که درمان آن راحت‌تر است و علت آن تا حدود 40 درصد در زنان در اثر اختلال در تخمک‌گذاری است که این اختلال کشف و درمان خواهد شد. گرفنگی لوله در نازایی اولیه و ثانویه مشترک است و تنها فرق آنها این است که در نازایی اولیه فرد مشکل گرفتگی لوله را داشته، اما در نازایی ثانویه بعداً بنا به دلایلی به آن دچار شده است که با گرفتن شرح حال، معاینه و تصویربرداری؛ علت زمینه‌ای کشف و نسبت به راه‌حل آن اقدام خواهد شد. 

راه‌حل سندرم شیهان و آشرمن
 غیر از سندرم شیهان که یک سندم برگشت‌ناپذیر است و باید فرد برای همیشه هورمون مصرف کند، سایر عللی که منجر به ناباروری ثانویه شده‌اند قابل درمان هستند

یائسگی زودرس منجر به ناباروری ثانویه می‌شود اگر زنی به صورت ارثی دچار نارسایی زودرس تخمدان باشد؛ یعنی دچار یائسگی زودرس شود و تخمدان ذخایر خود را زودتر از دست دهد، می‌تواند باعث ناباروری ثانویه شود؛ هرچند که این افراد نیز می‌توانند با گرفتن تخمک مجدد باردار شوند.

قاگر مادری دچار کمبود شدید تیروئید باشد و این مشکل به ناباروری ثانویه منجر شده باشد، باید ابتدا نسبت به رفع آن اقدام کند و پس از درمان این مرحله، نازایی ثانویه به راحتی قابل درمان است.