مراقبت مادر پس از زایمان

6 ساعت اول پس از زایمان، مهم‌ ترین و خطرناک ‌ترین زمان برای مادر است. در بین مراقبت‌های پس از زایمان، کنترل میزان خو‌ن ‌ریزی و علایم حیاتی مادر(فشار خون، دمای بدن، نبض و تنفس) اهمیت زیادی دارد.

مراقبت‌های معمول پس از زایمان، طی 3 مرحله انجام می ‌شود که مرحله اول در روزهای اول تا سوم، مرحله دوم در روزهای 10 تا 15 و مرحله سوم در روزهای 42 تا 60 پس از زایمان است.

مراقبت‌های نوزاد نیز در 3 نوبت شامل مراقبت بدو تولد، مراقبت روزهای 3 تا 5 و مراقبت روز 30 انجام می ‌شود.

برای مادری که در بیمارستان زایمان می‌ کند، مراقبت پس از زایمان در بیمارستان را می ‌توان مراقبت مرحله اول پس از زایمان محسوب کرد.

مراقبت‌ های ضروری پس از زایمان شامل چه مراقبت‌ هایی است؟

زایمان طبیعی

خیلی زودتر از شروع زایمان، رحم شما (که جایگاه جنین از اوّ ل بارداری تا زمان تولد بوده) برای زایمان آماده می شده است . وقتی حامله نیستید، رحم یک عضو تو خالی است به اندازه یک گلابی. در آخر بارداری ،ظرفیت آن تا حدود ۵۰۰ برابر افزایش می یابد و وزن آن از حدود ۴۰ گرم به ۸۵۰ گرم افزایش می یابد. الیاف عضلانی که رحم را می سازند تا ۱۰ برابر ضخامت اصلی شان رشد می کنند . رحم دارای دو بخش مشخص می باشد : جسم رحم و دهانه ی رحم . جسم رحم یا قسمت بالایی آن در طول حاملگی بزرگ و نازک می شود و دهانه

این عضو رابط بین بدن جنین و مادر است ، اکسیژن و مداد غذایی از این طریق به بدن جنین وارد می شود و مواد زائد و دی اکسید کربن از طریق بند ناف از بدن جنین خارج می شود. پس از تولد ، این قسمت کارایی خاصی ندارد ، به همین دلیل با گیره آن را می بندند و سپس از نزدیک بدن نوزاد آن را قطع می کنند.

افتادن بند ناف چقدر طول می کشد؟

دلیل کاهش وزن هم تهوع شدید و کاهش اشتها به دلیل آن است. از آنجا که مادر انرژی زیادی مصرف می‌کند و به دلیل تهوع غذا نمی‌خورد، در نتیجه ممکن است وزن کم کند اما از 3 ماهه دوم به بعد اضافه شدن وزن کاملا محسوس و البته طبیعی خواهد بود. دلیل آن هم از بین رفتن حالت‌های تهوع و بازگشت اشتهای مادر است. در این ماه‌ها بسیاری از خانم‌ها برحسب عقاید اشتباهی مثل آنکه باید به اندازه 2 نفر غذا بخورند، پرخوری می‌کنند، درصورتی که اصل فراموش نشدنی خوب خوردن است نه زیاد خوردن.

شاید شما هم این موضوع را شنیده باشید که می‌گویند خانم باردار باید طی 9 ماه بارداری 12کیلوگرم اضافه کند. این موضوع را کاملا فراموش کنید چون هر خانمی برحسب وزن و ویژگی‌هایی که دارد ممکن است بیشتر یا کمتر از این حد وزن اضافه کند. در واقع اضافه وزن طبیعی در دوران بارداری بین 8 تا 16 کیلوگرم است. پس خود را بی‌دلیل با بهترین دوست‌تان که در 9 ماه بارداری 8 کیلوگرم اضافه کرده و شما در عرض 6 ماه، 12 کیلوگرم مقایسه نکنید.

جلوگیری از بارداری اورژانسی

گاهی در رابطه اشتباهی رخ می دهد که به منظور جلوگیری از بارداری ناخواسته باید راهی وجود داشته باشد. به این راه جلوگیری اورژانسی می گویند.

این روش برای جلوگیری از بارداری پس از برقراری رابطه جنسی بدون داشتن روش پیشگیری و یا نقص غیرقابل پیش بینی در روش مورد استفاده (مانند پاره شدن کاندوم حین مقاربت) مناسب است. اکثرا برای این منظور از قرص های جلوگیری از بارداری به نحو خاصی استفاده می شود. بنابراین بعضی این روش را "قرص روز بعد" نیز می نامند.

این قرص ‌ها که هورمونی هستند در هر زمان در طی 72 ساعت پس از برقراری رابطه جنسی قابل استفاده هستند. بهتر است قبل از استفاده از این روش با پزشک یا ماما مشورت کنید.

علاوه بر قرص، دستگاه درون رحمی (IUD) نیز گاهاً به عنوان وسیله پیشگیری از بارداری اورژانس مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این وجود این روش کمتر برای زنان جوان توصیه می‌شود.

توجه: پیشگیری اورژانسی همان گونه که از نامش مشخص است تنها در موارد اضطراری(مثلا پاره شدن اتفاقی کاندوم) کاربرد دارد و نباید به عنوان روش پیشگیری در مقاربت های عادی مورد استفاده قرار گیرد. این روش هیچ پیشگیری در مقابل بیماری های مقاربتی نمی دهد و مصرف میزان بالای هورمون که در این روش مورد نیاز است عوارض بسیار ناخوشایندی را بهمراه دارد که تنها در شرایط اورژانس که چاره دیگری وجود ندارد ممکن است قابل پذیرش باشد.  درصورتی که بدون مراجعه به پزشک یا ماما اقدام به استفاده از این روش نموده اید، در اسرع وقت جهت مشاوره های بعدی و انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری برای خود و همسرتان به پزشک یا ماما مراجعه کنید.

این روش چگونه عمل می‌کند؟

اکثر سقطهای خودبخودی بین هفته ۸- ۱۲ بارداری رخ می دهد.  این زمان زمانی است که هورمون جفتی به سطح بالای کافی برای حفاظت از جنین نرسیده است . در حالی که در این زمان سطح پروژسترون مترشحه از جسم زرد رو به کاهش است .تحت اثر علتهای مختلف سقط رخ می دهد .

خطرناکترین زمان بین هفته ۶ تا ۸ بارداری است. حدود نیمی از جنین های سقط شده در این دوره دچار ناهنجاریهای کروموزومی هستند. ممکن است سقط تا چند هفته بعد نیز اتفاق نیفتد تا زمانی که خونریزی مختصر یا درد قاعدگی مانندی رخ دهد.

دومین علت شایع سقط این است که جنین به طور نامناسبی در بافت مخاط رحم جایگزین شده باشد.

به کانال «مشاوره مامایی و بارداری جوانه» در تلگرام بپیوندید:

telegram.me/joinchat/Axe-dTwP4QemiiE8p_Wm3w

حاملگی مولار چیست؟ 

حاملگی مولار هنگامی رخ می‌دهد که در تخم بارور شده ناهنجاری های خاصی وجود داشته باشد. تخم بارور شده یا هرگز به جنین تبدیل نمی‌شود (کامل) و یا این که به شکل غیر طبیعی رشد می‌کند و نمی‌تواند زنده بماند (نسبی).

در حاملگی های طبیعی، تخم بارور شده دارای 23 کروموزوم از پدر و 23 کروموزوم از مادر است. در اغلب حاملگی های مولار کامل، کروموزوم های مادر در تخم بارور شده وجود ندارند و کروموزوم های پدر نسخه ای دیگر را تکثیر می‌کنند، بنابراین دو نسخه از کروموزوم های پدر در تخم وجود دارد و هیچ کروموزومی از مادر در آن موجود نیست. در این حالت، جنین، کیسه جنینی یا هیچ بافت جفتی نرمالی وجود ندارد. در عوض، جفت توده ای از کیسه های شبیه به خوشه انگور را تشکیل می‌دهد.

در بیشتر حاملگی های مولار جزئی، تخم بارور شده کروموزوم های مکمل مادر را نیز دارد، اما کروموزوم های پدر دو برابر می‌شوند، بنابراین به جای 46 کروموزوم، 69 کروموزوم وجود خواهد داشت (این پدیده زمانی می‌تواند رخ دهد که کروموزوم های موجود در اسپرم دو برابر شده باشند و یا این که دو اسپرم تخم مشابهی را بارور کنند).

 

در ایران رقم خاصی در دسترس نداریم اما در مناطق مختلف آن متفاوت است. مثلا در چهار محال و بختیاری و یاسوج و مازندران زیاد است.

الگوهای مرتبط با مول: کمبود مصرف ویتامین A، کاهش مصرف چربی حیوانی، سابقه خانوادگی، سن بالای 45 سال و زیر 20 سال(سن بالای 45 سال حداقل 10-5 برابر بیشتر است.)

علایم بالینی:

حاملگی خارج از رحم چیست؟

حاملگی خارج از رحم به حالتی گفته می شود که تخمک لقاح یافته در جایی  غیر از جداره داخلی رحم مستقر می شود و شروع به رشد می کند. 98% از حاملگی های خارج از رحم درون لوله های فالوپ اتفاق می افتد، با این حال امکان دارد در نقاط دیگری مثل تخمدان، گردن رحم و حفره شکمی نیز رخ دهد. از هر 50 حاملگی ممکن است یکی خارج از رحم باشد.

اصلی ترین خطری که توسط حاملگی خارج از رحم ایجاد می شود، پارگی است که به خونریزی داخلی منجر می شود. قبل از قرن 19 احتمال مرگ ناشی از حاملگی خارج از رحم از 50% هم تجاوز می کرد. در پایان قرن 19 به علت پیشرفت های حاصله در حوزه جراحی این رقم به 5% کاهش یافت. مطالعات اخیر نشان می دهد که امروزه احتمال مرگ ناشی از حاملگی خارج از رحم به کمتر از پنج مورد از هر 10000 مورد کاهش یافته است. بنابراین امروزه علیرغم افزایش نرخ حاملگی های خارج از رحم، درصد مرگ مادر هر چه بیشتر و بیشتر رو به کاهش است. اصلی ترین دلیل شکست در نجات جان مادر عدم موفقیت برای ارایه به موقع مراقبت های پزشکی است. حاملگی خارج از رحم به عنوان اصلی ترین دلیل مرگ و میر مادران باردار در سه ماهه اول بارداری به شمار می آید.

در موارد بسیار نادر امکان دارد حاملگی خارج از رحم همزمان با حاملگی نرمال (درون رحمی) رخ دهد. که به آن حاملگی هتروتوپیک (heterotopic) اطلاق می شود. در سال های اخیر وقوع این نوع حاملگی به علت افزایش استفاده از روش آی.وی.اف و سایر تکنولوژی های باروری کمکی افزایش یافته است.

علت بروز حاملگی خارج از رحم چیست؟

جنین از طریق بند ناف به جفت متصل شده و مواد غذایی را از مادر دریافت می‌کند. در حاملگی معمولا جفت در نیمه فوقانی رحم قرار دارد، اما گاهی جفت در قسمت تحتانی رحم قرار می‌گیرد و دهانه رحم (سرویکس) را که محل خروج جنین هنگام زایمان است، به طور کامل و یا ناقص مسدود می‌کند. به این حالت قرار گیری جفت، جفت سر راهی می‌گویند.

در افرادی که سابقه سزارین داشته اند، تا شش برابر افزایش در بروز جفت سرراهی گزارش شده است.

عوامل خطر جفت سر راهی

- سابقه قبلی جفت سرراهی

- چند قلویی (به دلیل بزرگ شدن جفت)

- سابقه سزارین قبلی

- سابقه جراحی رحم

- مصرف سیگار و کوکائین

علایم جفت سرراهی