آشنایی با مراحل زبان باز کردن کودک و مشکلات آن
کودکان در چه سنی باید بابا و مامان بگویند، کی باید اسم اشیا را یاد بگیرند و کی میتوانند جمله بسازند؟ پرسشهایی از این دست ذهن اغلب پدر و مادرها را به خود مشغول کرده به خصوص پدر و مادرهایی که کوچولویشان در آستانه 2 سالگی است اما هنوز خیال حرف زدن ندارد. دکتر ابوالفضل صالحی، متخصص اختلالات گفتار و صدا و دکترای گفتار درمانی در این گزارش ضمن تشریح فرآیند تکلم کودکان به این پرسشها پاسخ میدهد. ضمن اینکه راهکارهایی را که برای تقویت توان کلامی بچهها به کار میآید برای همه پدر و مادرهای جوان تشریح میکند.
صحبت کردن یک مهارت است که برای دستیابی به آن مجموعهای از فرآیندهای پیچیده نیاز است؛ فرآیندهایی که در کنار هم قرار گرفتن آنها منجر به تولید صدا، بیان واژه، کلمه و در نهایت گفتار میشود. درست مثل نوازندهای که برای نواختن سازش به ترکیب مهارتهای پیچیدهای از کنترل انگشتان دست گرفته تا هماهنگ کردن ذهن و گوش نیاز دارد. در حقیقت فرآیندها یا پیشنیازهایی که کودک برای بیان کلمات یا ادای واژهها نیاز دارد عبارتند از شناخت، ادراک حسی، تکامل حسی و... که تکمیل هرکدام از این مراحل منجر به ایجاد مهارت حرف زدن در کودک میشود. یکسان نبودن سرعت تکمیل هرکدام از این فرآیندها در کودکان مختلف باعث میشود زمان صحبت کردن در آنها متفاوت و در بازه زمانی 9 تا 16 ماهگی قرار بگیرد.
کودکان از 3 یا 4 ماهگی شروع به تولید یک سری صداهای بیمعنا میکنند، حتی سروصداهایی در قالب بازی با حرکات لب که در حقیقت به آنها صدا گفته میشود نه فقط آوا. در 5 یا 6 ماهگی نوزاد به مرحلهای از تولید صداها میرسد که به اصطلاح به آن «ببلینگ» گفته میشود. در این مرحله بچهها حروفی مثل ب،پ و د را بدون اینکه بشناسند با تاکید و پشت سر هم تکرار میکنند(بب،پپ، دد). این روند به مرور تا حدود 9 ماهگی تکامل پیدا میکند. اولین آواهای معنادار بچهها از حدود 9 ماهگی شکل میگیرد. بچهها در این سن میتوانند خطاب به یک مخاطب خاص صدایی را تولید کنند یا حتی با نگاه کردن به دیگران با تولید صداهایی که خاص خودشان است خواستهشان را هرچند دست و پا شکسته بیان کنند.